Scenariusze użycia
Scenariusze użycia (ang. scenarios of use) służą do określenia podstawowych zadań wykonywanych przez użytkowników i pomagają w kolejnych etapach testowania użyteczności produktu.
Scenariusze użycia:
- opisują jak użytkownicy wykonują zadania w określonym kontekście użytkowania,
- podają przykłady typowych zadań użytkownika, które stanowią pomoc do projektowania,
- określają zakres późniejszych testów użyteczności systemu lub prototypu.
Scenariusze użycia są przygotowywane z punktu widzenia użytkownika, jego potrzeb i zadań, a nie z punktu widzenia zakładanego sposobu działania i funkcji przyszłego systemu.
Scenariusze użycia są często opracowywane zanim powstaną opisy przypadków użycia (ang. use cases) - obie formy opisu planowanego wykorzystania systemu dobrze się uzupełniają.
Korzyści
Opracowane scenariusze użycia:
- przybliżają projektantom charakterystyki docelowych użytkowników, ich zadań roboczych oraz środowiska użytkowania planowanego systemu,
- umożliwiają wstępne określenie oczekiwanych charakterystyk użytkowych systemu już w najwcześniejszych fazach prac,
- mogą zostać zweryfikowane podczas późniejszych testów użyteczności systemu (prototypu).
Opis metody
Scenariusze użycia najlepiej opracować podczas spotkania z przedstawicielami docelowych użytkowników systemu (od jednej do kilku osób). Spotkanie powinna prowadzić osoba nie będąca przyszłym kierownikiem projektu, ani nie będąca przełożonym uczestników spotkania.
Jeżeli opracowanie odbywa się już w ramach spotkania analitycznego, prowadzący spotkanie (zwykle kierownik projektu) nie powinien jeszcze ujawniać swojej wizji systemu, ani tym bardziej jej narzucać. Mogłoby to utrudnić generowanie przez uczestników nowatorskich idei i ciekawych scenariuszy wykorzystania systemu, który ma dopiero powstać.
Przed spotkaniem powinna zostać przeprowadzona analiza kontekstu użytkowania systemu - jej wyniki być w posiadaniu przyszłego kierownika projektu i dostępne podczas spotkania. W wyniku analizy kontekstu użytkowania powinny zostać zidentyfikowane podstawowe zadania użytkownika, planowane do realizacji z pomocą systemu.
Przykładowy scenariusz zakupu biletów lotniczych
Jackie chce wybrać się w podróż do Århus w następny czwarek, wracając ostatnim piątkowym lotem. W tym celu chce wiedzieć, jaki będzie koszt podróży, i czy powrót innym lotem nie byłby tańszy. Jackie nie jest pewna, w jaki sposób wprowadzić słowo Århus do komputera. Po odnalezieniu odpowiednich połączeń chce zapłacić za nie kartą kredytową.
Scenariusz użycia może mieć formę skróconą - zwykle tekstową - lub rozbudowaną, ilustrowaną diagramem, schematem blokowym lub siecią czynności użytkownika.
Scenariusz rozbudowany opracowuje się w kolejnych krokach:
- dzielenie zidentyfikowanych zadań użytkownika na kolejne etapy i operacje, prowadzące do uzyskania oczekiwanego wyniku zadania,
- określanie, które operacje będą wykonywane przez system, a które przez użytkownika,
- opracowanie sekwencji kolejnych operacji użytkownika i operacji wykonywanych przez system,
- oszacowanie orientacyjnego czasu trwania i kryteriów poprawności wykonania każdej z operacji uwzględnionej w scenariuszu.
Uwagi praktyczne
- przygotowane scenariusze nie powinny na tym etapie podawać, jakich funkcji systemu użytkownik będzie potrzebował, tylko jakie operacje (działania) mają być wykonane dla uzyskania poprawnego wyniku całego zadania,
- scenariusze użycia powinny uwzględniać:
- szereg typowych sytuacji, a nie wycinkowe aspekty użytkowania systemu,
- sytuacje problemowe, które weryfikują całościową koncepcję systemu, a nie tylko sposób realizacji wybranych zadań roboczych,
- oprócz tekstu, scenariusz może być opracowany w formie graficznej (jako diagram, sieć czynności, schemat blokowy), a obecny lub planowany sposób wykonywania zadań dodatkowo sfilmowany do celów ilustracyjnych lub do przygotowania późniejszych testów użyteczności.
Scenariusze użycia i wynikające z nich operacje do wykonania służą do określenia wymagań użytkowych dla planowanego systemu i określenia zakresu jego funkcjonalności.
Scenariusze użycia są powiązane z technikami stosowanymi na etapie planowania i analizy wymagań: profilami użytkownika ("personami")i analizą kontekstu użytkowania.
= = = =
Marcin Sikorski, 2004
