Komunikacja człowiek-komputer: Przedmiot obowiązkowy? '2006
Uwaga: artykuł archiwalny, opublikowany w marcu 2006r., dotyczący ówczesnego stanu prawnego.
W przygotowywanym właśnie projekcie standardów kształcenia dla studiów I stopnia na kierunku "Informatyka" na polskich uczelniach wyższych pojawił się nowy przedmiot „Komunikacja człowiek-komputer,” proponowany jako przedmiot obowiązkowy.
Standardy kształcenia, zwane inaczej minimami programowymi, są to dokumenty opracowywane przez Radę Główną Szkolnictwa Wyższego, wytyczające uczelniom zakres przedmiotów (lub treści), które obowiązkowo powinny się znajdować w programach nauczania szkół wyższych.
Przedmioty zawarte w standardach obejmują zwykle około połowy wymaganej liczby godzin i zawierają przedmioty podstawowe oraz kierunkowe, których obecność w programie studiów jest wymagana przy uzyskiwaniu akredytacji przez dany wydział lub uczelnię.
Tematyka Human-Computer Interaction od dawna występuje na wydziałach informatyki uczelni zagranicznych jako przedmiot kierunkowy, niekiedy także jako specjalność dyplomowania. Zagadnienia projektowania interfejsu użytkownika są obecne również w niektórych polskich uczelniach, ale jest to wynikiem inicjatyw poszczególnych uczelni lub osób, a nie ogólnokrajowych regulacji programowych.
Wspomniany projekt standardów dotyczy studiów pierwszego stopnia kierunku "Informatyka" inżynierskich oraz licencjackich i jest prawdopodobnie pierwszą inicjatywą instytucjonalną dostrzegającą potrzebę włączenia do studiów informatycznych odrębnego, obowiązkowego przedmiotu dotyczącego projektowania komunikacji z użytkownikiem.
Projekt standardów kształcenia dla kierunku "Informatyka" po zatwierdzeniu ukaże się na stronie Ministerstwa Edukacji i Nauki.
Ta propozycja jest niewątpliwie dobrym krokiem w kierunku unowocześnienia programów studiów – jest oczywiste, że znajomość technik projektowania komunikacji człowiek-komputer jest absolwentowi informatyki niezbędna, gdyż decyduje w znacznym stopniu o łatwości obsługi dostarczonych klientowi rozwiązań i o zadowoleniu użytkowników.
Według projektu, zaproponowanego jeszcze w r. 2005 , program przedmiotu powinien zawierać następujące zagadnienia:
Przedmiot: Komunikacja człowiek-komputer
Zagadnienia obowiązkowe:
- Podstawy komunikacji człowiek-komputer.
- Budowanie prostych interfejsów graficznych.
Zagadnienia opcjonalne:
- Ocena oprogramowania zorientowana na użytkownika.
- Rozwój oprogramowania zorientowany na użytkownika.
- Projektowanie graficznego interfejsu użytkownika.
- Programowanie graficznego interfejsu użytkownika.
- Komunikacja człowiek-komputer i systemy multimedialne.
- Aspekty komunikacji człowiek-komputer dotyczące współpracy i komunikacji.
- Technologie związane z urządzeniami wejścia-wyjścia.
Umiejętności nabywane przez studenta:
- Utworzenie i przeprowadzenie prostego testu użyteczności dotyczącego istniejącej aplikacji.
- Wykorzystanie narzędzi wspomagających tworzenie graficznych interfejsów użytkownika do realizacji prostej aplikacji wyposażonej interfejs graficzny.
Projekt nie narzuca w jakiej formie przedmiot ma być realizowany, ale ponieważ 2 punkty ETCS odpowiadają zwykle 30 godzinom zajęć, z powyższego opisu wynika, że wykład powinien być uzupełniony laboratorium lub projektem.
Program proponowanego przedmiotu jest zasadniczo zbieżny z typowym zakresem zajęć z tej tematyki na uczelniach zagranicznych, który zwykle obejmuje zagadnienia:
- Historia HCI i projektowania interakcji (history of HCI and interaction design)
- Wymagania użytkowe produktów interaktywnych (usability requirements for interactive products)
- Wytyczne projektowe interfejsów użytkownika (user interface design guidelines)
- Charakterystyki i skuteczność działań użytkownika (human performance and characteristics)
- Modele dialogu między ludźmi a komputerami oraz techniki interakcji (human-computer dialogue models and interaction techniques)
- Projektowanie zorientowane na użytkownika (user-centred design)
- Ocena i testowanie użyteczności (usability evaluation and testing)
Proponowane minimum programowe przedmiotu „Komunikacja człowiek-komputer” zostanie najprawdopodobniej zatwierdzone wiosną 2006 roku. Należy mieć zatem nadzieję, że – o ile nie wystąpią żadne przeszkody – nowy przedmiot (studenci najpewniej będą go nazywać Ka-Ce-Ka) zaistnieje na dobre w programach polskich uczelni informatycznych, chociaż jego wdrożenie na danej uczelni czy wydziale jest zawsze wynikiem decyzji odpowiedniej Rady Programowej.
Jedną z trudności do pokonania przed włączeniem „Komunikacji człowiek-komputer” do programu zajęć na wszystkich zainteresowanych uczelniach jest z pewnością ograniczona dostępność osób które mają wystarczające przygotowanie, aby ten nowy przedmiot prowadzić. Z drugiej strony, ta sytuacja może stworzyć nowe możliwości rozwoju dla osób, które już zajmują się tematyką HCI i użyteczności, jak również dla tych, które dopiero chcą tą tematyką się zająć.
Żeby więc nie zapeszyć tej skądinąd słusznej inicjatywy, w tytule artykułu pozostawiam znak zapytania...
PS '2008:
Jeśli chcesz się dowiedzieć w jakim zakresie ten projekt został wprowadzony w życie, przeczytaj nowszy artykuł na ten temat z roku 2008.
= = = =
Marcin Sikorski, marzec 2006