Sortowanie kart
Zastosowanie tej techniki pozwala projektantom dowiedzieć się, w jaki sposób użytkownicy grupują informacje. Dzięki sortowaniu kart możliwe staje się zaprojektowanie struktury informacyjnej (np. serwisu WWW), która będzie intuicyjna dla użytkownika i ułatwia mu znajdowanie pożądanych elementów.
Zastosowanie tej techniki nie wymaga poświęcania znacznych środków finansowych ani angażowania licznej grupy ludzi. Do poprawnego przeprowadzenia procedury wystarczy zaprosić sześć (lub więcej) osób, zapewnić wygodne pomieszczenie z dużym stołem, oraz zaopatrzyć się w odpowiednią ilość małych kartoników wielkości wizytówki, lub karteczek Post-It.
Planowanie
Projektant powinien zebrać wszystkie elementy planowanej struktury danych, a następnie nadać im jak najbardziej jasne i jednoznaczne nazwy. Kolejny krok polega na naniesieniu - odpowiednio dużymi i wyraźnymi literami - nazw elementów na poszczególne karteczki. Dla ułatwienia późniejszej analizy kartoniki można także ponumerować na odwrocie, lecz w sposób możliwie niezauważalny dla zaproszonych osób.
Nie powinno się przeprowadzać sortowania kart z mniej niż sześcioma uczestnikami. Należy także upewnić się, że grupa uczestników jest reprezentatywna dla przyszłych użytkowników projektowanej struktury danych. Planując czas poświęcony na badanie należy wziąć pod uwagę, iż każdy z uczestników jest w stanie pogrupować średnio ok. 50 kartoników w ciągu pół godziny, jednak czas ten może się znacznie różnić dla konkretnych osób.
Realizacja
Prowadzący powinien dokładnie przetasować kartoniki i wysypać je na stół. Zadanie każdego uczestnika polega na pogrupowaniu podobnych do siebie kartoników w stosy. Tworząca się w ten sposób struktura posłuży do wyodrębnienia kategorii tematycznych, które ukazują postrzegane przez użytkowników relacje pomiędzy podanymi tytułami-hasłami. Należy informować uczestników, że za pomocą odległości i wzajemnego położenia stosów mogą określać ich wzajemne podobieństwo.
Praca powinna odbywać się indywidualnie, bez konsultacji z prowadzącym. Ten może wręcz opuścić pomieszczenie, prosząc osobę o zgłoszenie się w przypadku pytań lub zakończenia zadania - nieobecność prowadzącego pozwala uczestnikom uniknąć poczucia presji czasowej.
Nie należy narzucać uczestnikom żadnego kryterium podziału. Można jednak zasugerować, że oczekuje się określonej liczby stosów. Wskazane jest również wydzielenie specjalnego miejsca na elementy nie pasujące do żadnej z kategorii.
Gdy uczestnik badania zasygnalizuje, że pogrupował już wszystkie elementy, można poprosić go o nazwanie poszczególnych stosów. Następnie należy zanotować, które karty zostały zestawione razem. Można wykorzystać naniesione wcześniej numery, widniejące na dolnej stronie każdej z kart.
Ponadto należy zwrócić uwagę na wzajemne położenie stosów. Relacje te dostarczają cennych danych, które mogą się przydać w późniejszej analizie. (Przykładowo, przy badaniach dotyczących serwisów WWW wskazywane przez użytkowników wzajemne podobieństwo kategorii "produkty" i "usługi" może znaczyć, iż sekcje te powinno umieścić się blisko siebie.)
Analiza
Należy sprawdzić, czy i w jakim stopniu pogrupowania dokonane przez poszczególnych uczestników są do siebie zbliżone. Jeśli podobieństwo jest duże, można przystąpić do ustalania nazw kategorii.
W przypadku problemów i niejasnych wyników stosuje się metody statystyczne, np. analizę skupień. Można ją łatwo przeprowadzić za pomocą bezpłatnego programu IBM EZSort 
.
Podczas analizy wyników badania należy zwrócić szczególną uwagę na te elementy, których uczestnicy nie potrafili pogrupować oraz te, co do których nie było jednomyślności. Jeśli pierwszych lub drugich jest dużo, należy rozważyć zmianę nazw i przeprowadzenie następnej sesji sortowania.
Wariacje
- dodanie do kartoników pytania o to, czy zastosowane terminy są odpowiednio zrozumiałe, lub zapewnienie miejsce na podanie własnych sugestii,
- pozwolenie uczestnikom na współpracę podczas sortowania; niesie to ze sobą ryzyko uzyskania kompromisowych kategorii, które co prawda nie będą całkowicie zgodne z oczekiwaniami żadnego z użytkowników, ale mogą być akceptowalne,
- predefiniowanie kategorii i poproszenie uczestników o przypisywanie danych elementów do z góry określonych grup. Jeśli prowadzący zdecyduje się na taką zmianę, trzeba przygotować dodatkowe duże arkusze z nazwami kategorii (uczestnicy będą umieszczać na nich kartoniki).
Następne kroki
Po zakończeniu analizy należy zaprojektować prototyp, który będzie uwzględniać strukturę informacji powstałą na bazie wyników sortowania kart.
= = = =
Marcin Bober, 2004